Macam-Macam Kitab Hadis Berdasarkan Bentuk dan Sistem Penyusunan Para Ahli Hadis

🥇 *Ngaji Ilmu Hadis* #07
بسم الله الرحمن الرحيم

📌 *Macam-Macam Kitab Hadis Berdasarkan Bentuk dan Sistem Penyusunan Para Ahli Hadis*

*(Bagian Ketiga)*

Sebelumnya sudah dipaparkan sekelumit pengertian kitab Hadis _al-Musnad_, _al-Mu'jam_, dan _al-Athraf_. Selanjutkan kami paparkan kitab Hadis yang lain, di antaranya :

📍 *Al-Majami'*

- المجامع : *كتب تجمع أحاديث عدة كتب من مصادر الحديث،* وهي مرتبة على الطريقتين :

*الطريقة الأولى* : التصنيف على الأبواب، وأهم مراجعها :
١- جامع الأصول من أحاديث الرسول لابن الأثير المبارك ابن محمد الجزري، جمع فيه أحاديث الصحيحين، والموطأ، والسنن الثلاثة. وجردها من الأسانيد، وأردفها بكلام موجز على غريب الألفاظ.
٢- كنز العمال في سنن الأقوال والأفعال للشيخ المحدث علي بن حسام المتقي الهندي، وهو أجمع كتب هذا الفن، جمع أحاديث كتب كثيرة.

*الطريقة الثانية* : ترتيب الأحاديث على أول كلمة فيها حسب ترتيب حروف المعجم، وأهم المراجع فيها :
١- الجامع الكبير أو جمع الجوامع للإمام الحافظ جلال الدين السيوطي، وهو أصل كتاب كنز العمال الذي عرَّفنا به.
٢- الجامع الصغير لأحاديث البشير النذير للإمام السيوطي أيضـا.

- Al-Majami' adalah *kitab-kitab yang menghimpun Hadis-Hadis dari sejumlah kitab-kitab sumber Hadis.* Kitab-kitab ini disusun dengan dua cara :

*Cara Pertama* : Disusun berdasarkan bab, kitab yang terpenting untuk dijadikan referensi adalah :
1. _Jami' al-Ushul min Ahadits al-Rasul_ karya Ibnu al-Atsir al-Mubarak Ibn Muhammad al-Jazari. Dalam kitab ini terhimpun Hadis-Hadis _as-Shahihain_, _al-Muwattha'_ dan _as-Sunan al-Tsalatsah_. Namun, kitab tersebut tidak menyertakan Hadis-Hadis dengan sanadnya. Dan penyusun kitab memberikan penjelasan singkat tentang _gharib al-Alfadz_ (lafal-lafal yang rumit dipahami).
2. _Kanju al-'Ummal fi Sunan al-Aqwal wa al-Af'al_ karya Syaikh al-Muhaddits 'Ali Hisam al-Muttaqi al-Hindi. Kitab ini merupakan yang paling lengkap di bidangnya, karena menghimpun Hadis-Hadis dari banyak kitab.

*Cara Kedua* : Hadis-Hadisnya disusun berdasarkan awal kata dari suatu Hadis, disesuaikan dengan urutan huruf mu'jam (kamus), kitab yang terpenting untuk jenis ini adalah :
1. _Al-Jami' al-Kabir_ atau _Jam'u al-Jawami'_ karya al-Imam al-Hafidz Jalaluddin as-Suyuthi, kitab ini asal dari kitab _Kanzu al-'Ummal_ yang tadi kami paparkan.
2. _Al-Jami as-Shagir li Ahadits al-Basyir al-Nadzir_ karya al-Imam as-Suyuthi juga.

📍 *Al-Zawaid*

- الزوائد : *المصنفات التي  يجمع فيها مؤلفها الأحاديث الزائدة في بعض الكتب عن الأحاديث الموجودة في كتب أخرى.* وقد أكثر العلماء من تصنيف الزوائد، ونذكر منها هذين الكتابين الجليلين :
١- مجمع الزوائد ومنبع الفوائد للحافظ نور الدين علي بن أبي بكر الهيثمي، جمع فيه مازاد على الكتب الستة من ستة مراجع هامة، وهي مسند أحمد، ومسند أبي يعلى الموصلي، ومسند البزار، والمعاجم الثلاثة للطبراني.
٢- المطالب العالية بزوائد المسانيد الثمانية للحافظ أحمد بن علي بن حجر العسقلاني الشافعي، جمع فيه الزوائد على الكتب الستة من ثمانية مسانيد، وهي لأبي داود الطيالسي والحميدي وابن أبي عمر ومسدد وأحمد بن منيع وأبي بكر بن أبي شيبة وعبد بن حميد والحارث بن أبي أسامة. وأضاف زيادات من مسند أبي يعلى، ومسند إسحاق بن راهويه ليست في مجمع الزوائد.

 - Al-Zawaid adalah *karangan kitab yang penyusunnya menghimpun Hadis-Hadis tambahan di sebagian kitab dari Hadis-Hadis yang sudah ada di kitab lain*. Para ulama banyak menyusun kitab al-zawaid ini, kami sebutkan 2 kitab yang bagus (untuk dimiliki atau dibaca) :
1. _Majma' al-Zawaid wa Manba' al-Fawaid_ karya al-Hafidz Nuruddin 'Ali bin Abi Bakar al-Haitsami. Kitab ini menghimpun Hadis-Hadis tambahan yang tidak ada di _kutubussitah_ (bukan Al-Bukhari dkk) dari enam kitab rujukan penting, yaitu _Musnad Ahmad_, _Musnad Abi Ya'la al-Mosili_, _Musnad al-Bazzar_, tiga _al-Mu'jam_ al-Thabarani.

2. _Al-Mathalib al-'Aliyah bi Zawaid al-Masanid al-Tsamaniyah_ karya al-Hafidz Ibnu Hajar al-'Asqalani. Kitab ini menghimpun Hadis-Hadis tambahan terhadap _al-kutubusittah_ dari 8 Musnad, yaitu Musnad karya Abu Daud al-Thayalisi, al-Humaidi, Ibnu Abi 'Umar, Musaddad, Ahmad bin Mani', Abu Bakar bin Abi Syaibah, 'Abd bin Humaid, dan al-Harits bin Abi Usamah. Dan ditambah beberapa hadis tambahan dari _Musnad Abi Ya'la_ dan _Musnad Ishaq bin Rawaih_ yang tidak ada di _Majma' al-Zawaid_.

📍 *Al-Juz*

- الجزء في اصطلاح المحدثين : هو *تأليف يجمع الأحاديث المروية عن رجل واحد سواء كان الرجل من طبقة الصحابة أو من بعدهم : كجزء حديث أبي بكر وجزء حديث مالك*.

كما أنه يطلق الجزء على *التأليف الذي يدرس أسانيد الحديث الواحد، ويتكلم عليه* مثل : اختيار الأولى في حديث اختصام الملأ الأعلى للحافظ ابن رجب.

 - Al-Juz menurut istilah ahli Hadis adalah *karangan kitab yang menghimpun Hadis-Hadis yang diriwayatkan dari satu orang perawi, baik dari generasi sahabat maupun generasi setelahnya, seperti _Juz Hadits Abi Bakar_ dan _Juz Hadits Malik_.*

Bisa juga al-juz digunakan untuk pengertian *sebuah karangan kitab yang mempelajari dan membicarakan sanad-sanad sebuah Hadis* seperti kitab _Ikhtiyar al-Aula fi Hadits Ikhtisham al-Mala'i al-A'la_ karya al-Hafidz Ibnu Rajab.

( منهج النقد في علوم الحديث لنور الدين عتر - أصول التخريج ودراسة الأسانيد لمحمود الطحان)
-------------------------------

Komentar

Postingan populer dari blog ini

Ngaji Ilmu Hadis

Rumus Penyusun Kitab Hadis Dalam Menentukan Nama Perawi Terakhir